Analysis of science questions in eighth grade central exams according to cognitive fields of TIMSS-2019

Abstract

Türkiye, fen alanında TIMSS 2019 verilerine göre ilk defa ölçek orta noktasının üzerinde bir puan almıştır. Bu yükselmenin etkisini belirleyebilmek amacıyla, Türkiye’deki merkezî ölçme değerlendirme sınavlarında sorulan fen soruları ile TIMSS-2019 sınavındaki fen sorularını karşılaştırma yaparak araştırma ihtiyacını doğurmuştur. Çalışmada bu ihtiyacı gidermek için; Türkiye’de öğrenim gören sekizinci sınıf öğrencilerine, öğretim yılları sonunda uygulanan merkezî ölçme ve değerlendirme sorularını, TIMSS-2019 bilişsel alanlarına göre sınıflandırarak yıllara göre karşılaştırmak amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklem grubunu, 1999 LGS, 2007 OKS, 2011 SBS, 2015 TEOG ve 2019 LGS sınavlarında yer alan fen soruları oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veri analizinde, soruların TIMSS-2019 bilişsel alan çerçevesine göre sınıflandırılması içerik analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. İlk olarak merkezî sınav soruları TIMSS-2019 bilişsel alan çerçevesinde incelenmiştir. Bulgulara göre %39 bilme, %35 uygulama ve %26 akıl yürütme bilişsel alanlarına yönelik sorular hazırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. “Bilme” bilişsel alanında %41 frekansında “hatırlama/ tanıma”, “uygulama” bilişsel alanında %36 frekansında “bilgiyi yorumlama” ve “akıl yürütme” bilişsel alanında da %26 frekansında “sonuç çıkarma” alt kategorisinde sorulara ağırlık verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Genel anlamda merkezî sınav sorularının bilgi bilişsel alanında yer aldığı görülmüştür. Bilişsel alanlar incelendiğinde ise, bilgi bilişsel alanına yönelik soruların ilerleyen yıllarda azaldığı, akıl yürütme bilişsel alanındaki sorularının arttığı sonucuna ulaşılmıştır Türkiye’de sekizinci sınıf öğrencilerinin TIMSS sınavlarında aldıkları fen puanlarının artışı ile merkezî sınavlardaki üst düzey bilişsel alanlara yönelik hazırlanan soruların artışı paralellik göstermiştir. Araştırmanın sonuçları alanyazın ile desteklenmiş ve bu konu hakkında çalışma yürütecek araştırmacılara, çoktan seçmeli sorular dışında diğer soru türlerini araştırmaları konusunda öneriler sunulmuştur.