An Analysis on The Metaphor of Dragon Figure in Some Miniatures in The Berlin State Library

Abstract

Minyatür sanatında konu alınan hayvan tasvirleri, taşıdıkları simgeleri yazma eserin ihtiva ettiği bilgiyi bütünlemek için tercih edilmektedir. Minyatürlerde bulunan Ejderha figürlerinin betimleme sahneleri ejderhanın sembolik olarak farklı anlamları ile tasvir edilebilmektedir. Bu metaforlar gerçek ve sembol anlamları dahilinde geliştirilmektedir. Ejderhalar mimari, seramik, dokuma ve yazma eser tasvirlerinde sıkça rastladığımız bir hayvan figürüdür. Farklı yüzyıllarda çeşitli konular üzerine yazılmış eserlerin betimlemelerinde gördüğümüz bu figürün metaforu minyatürde ifade edilmek istenen unsurun sembolü olarak kullanılabileceği gibi metnin içeriğine bağımlı olarak betimlendiği de bilinmektedir. Çalışmada Berlin Devlet Kütüphanesinde bulunan XV ve XX. yüzyıllar arası ejderha figürünün betimlendiği bazı minyatür sahneleri seçilmiştir. Eserlerde bulunan ejderha tasvirlerinin sembolize ettiği unsurlar ele alınmıştır. Minyatürlerde Behram Gur’un bir Ejderha ile dövüş sahnesi, Rüstem ve Atı’nın bir Ejderhayı öldürmesi, Güştasp’ın bir ejderhayı öldürmesi minyatürleri kahramanların ejderha ile savaşını betimlerken, aşk mesnevilerinden olan Vâmık u Azra eserinden garip mahlûkatların mağarada uyuyan Vâmık’ı kuşatması sahnesi bulunmaktadır. Resim 3, 5 ve 7‘de ise Hz. Musa’nın asasının ejderhaya/yılana dönüşümü konularına yer verilmiştir.Araştırmanın sonucunda farklı üslup ve tekniklerle karşımıza çıkan minyatürlerin ejderha sahnelerinde konu benzerlikleri görülürken üslup farklılıkları göze çarpmaktadır. Minyatür betimlemelerinde ejderha figürleri metaforik anlamları itibari ile incelenmiş ele alınan tasvirlerde kahramanlık, bereket, peygamberlere verilen ilahi güç ve kötülük/sinsilik sembolleri olarak ele alındığı görülmüştür. Minyatürlerdeki ejder motifi sembolize ettiği güç ve metaforik anlamları itibari ile kullanılmış olsa da Eser 5’teki minyatürde resmedilen yılan figürü sinsilik ve kötülük mahiyetinde farklı bir anlam içermektedir. Birkaç farklı konuda resmedilen ejderha figürlerinin ağzından alev çıkaran sahnelerde ise şimşek ve bereket ile özdeşleştiği, savaş sahnelerinde ise güç ve erdem unsurlarının metaforlarına başvurulduğu görülmüştür.