Ahmed Avni Konuk’s Masnavi Interpretation Based on the use of Scientific Data

Abstract

Telif edilen eserler, müellifin yaşadığı çağda kabul gören bilimsel verilerden bağımsız
 değildir. Dolayısıyla bir metnin anlaşılması için müellifinin içinde yaşadığı sosyal,
 ekonomik, siyâsî ve coğrâfî durumlar kadar o yüzyıldaki bilimsel gelişmelerin neler olduğunu
 bilmek de gerekli görünmektedir. Dînî metinler için de aynı durum söz konusudur.
 Tefsirler, hadis şerhleri, fıkhî meselelere yaklaşım ve sûfî metinler ortaya çıktığı yüzyılın
 kabul görmüş bilimsel verilerinin tesirinden uzak görülemez.
 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında İstanbul’da yaşamını sürdürmüş olan Ahmed
 Avni Konuk, yaşadığı dönemin bilimsel verilerinden uzak kalmayarak tasavvufî meseleleri
 bilimsel verilerle aynı metinde buluşturan mütefekkirlerdendir. Öyle ki 13. yüzyılda
 telif edilmiş bir eserin 20. yüzyıla kadarki şerhlerine bakarak, şerh edildiği yüzyılın bilimsel
 verilerini, kültürünü, kozmolojisini ve modern bilimin verilerini tespit etmek mümkün
 olduğu gibi, şerh edilen metinlerde bilimsel bilginin değişim, dönüşüm ve gelişimini takip
 etmek de mümkün görünmektedir.
 İslam düşünce geleneğinde etkili ve yaygın bir yere sahip olan Mesnevî, Füsûsu’l-Hikem
 ve Tedbîrât-ı İlâhiyye gibi klasik eserlerin ilgili konularını yer yer, modern bilimin
 verileri ile şerh etmekten imtina etmeyen Ahmed Avni Konuk, yaşadığı yüzyılın bilimsel
 gelişmelerini yakından takip etmiştir. Bu çalışmada, Mesnevî-i Şerîf Şerhi üzerinden
 sûfî-şârihin yaşadığı yüzyıldaki bilimsel veriler ile olan güçlü bağına işâret etmek amaçlanmıştır.