Adanmışlıktan Tükenmişliğe, Tükenmişlikten Vazgeçişe: COVID-19 Pandemisi’nde İstifa Eden/Emekli Olan Hekimlerin Çığlığı

Abstract

COVID-19 Pandemisi’nde haziran ayı itibariyle esnek çalışma düzeni sonlandırılmış, “normalleşme” uygulamalarına geçilmiş, devlet memurlarına, özellikle sağlık çalışanlarına uygulanan istifa/emeklilik yasağı kaldırılmıştır. Çalışmamız, COVID-19 Pandemisi’nde istifa eden/emekliye ayrılan hekimlerin bu kararlarını sosyolojik açıdan değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Nitel özellikteki bu araştırma, yarı-yapılandırılmış, yüz yüze mülakat tekniğiyle, çevrimiçi olarak hekim görüşmecilerle gerçekleştirilmiştir. Yaşlarının ortancası 50 olan 19 görüşmeciden 9’u istifa etmiş, 10’u emeklilik kararı vermişti. Görüşme ifadelerinin kodlarında, işten ayrılma kararını etkileyen etmenler, organizasyon sorunları, yönetimin yaklaşımı, mesleği icra etme koşulları, meslek anlayışı, kişilik özellikleri, yakın çevrelerinin yaklaşımı araştırılmıştır. Pandemi döneminde sağlık çalışanlarının istifa ve emeklilik eylemi, enfekte olma-başkasına bulaştırma korkusu, sağlık sistemindeki sorunlar, ağır çalışma şartları; sürecin ne kadar süreceğini bilememekten kaynaklı tükenmişlik hissiyle açıklanmaktadır. Bireyin toplumsala olan inancını yitirdiği ve toplumsal dayanışmanın çözüldüğü bir anomi hâli olarak kriz bağlamında, adaletsiz görev dağılımı, organizasyon bozuklukları, belirsizliğin sorumluluk kavramını muğlaklaştırması, meslektaşların görevden kaçınma davranışları, takdir görmeme ve kişilik özellikleri, ayrılma davranışına zemin hazırlayan başlıca unsurlar olarak saptanmıştır. Toplumla mübadeledeki dengesizlik, bireyin adanmışlıkla çalışmasının hak ettiğine inandığı ödülü kendi kendine vermeyi seçmesine yol açmıştır. Bu araştırmada, COVID-19 Pandemi sürecindeki istifa ve emeklilik olgularının arkasında yatan etmenleri, vazgeçiş salgınına dönüşmesinin önlenmesi için yapılması gerekenleri anlamaya yönelik bir tür otopsi yapılmaktadır.