A Survey Conducted by Peyami Safa Before the Ban on Alla Turca Musıc (December 7-29, 1932): “Which Way Should Our Music Go?”

Abstract

1 Ocak 1917’de eğitime başlayan Dârülelhan, Türk ve Batı müziği alanlarında müzik öğretmeni ye-tiştirmek amacıyla kurulmuş önemli bir eğitim kurumuydu. 1926 yılından itibaren basında başlayan Ala-turka-Alafranga musiki tartışması, aynı yıl Dârülelhanda Türk Musikisi bölümünün lağvedilerek eğitimi-nin yasaklanmasıyla sonuçlandı. 1931 yılının sonlarında ise konservatuarın modernleştirilmesi gündeme geldi. Bu bağlamda İstanbul Belediyesinin de katkılarıyla Joseph Marx ile bir anlaşma sağlandı. Marx, yönetime çeşitli raporlar sundu ve bazı tavsiyelerde bulundu. Marx’ın raporlarındaki en dikkat çekici tavsiye ise müfredata Türk müziği derslerinin konulması, millî bir müzik okulunun açılması, Batı armonisi ve orkestrasyonu girmemiş Türk müziğinin polifonik hale sokulmasıydı. Marx’ın ileri sürdüğü görüşler, 1926’da başlayan Alaturka-Alafranga müzik tartışmaları ile birlikte sentez fikrini de yeniden alevlendirdi. Böyle olunca, konuyla alakalı alakasız kişiler tarafından pek çok fikir ortaya atıldı. Mevzu, basında da geniş yankı buldu ve tartışmaların alevlendiği o günlerde Peyami Safa tarafından hem müzik dünyasının nabzını tutmak hem de fikir zümrelerinin kanaatlerini belirlemek amacıyla bir anket düzenlendi.
 Alaturka müzik konusunda en fazla yazı yazan gazetecilerden biri olan Peyami Safa’nın yaptığı “Musikimiz Hangi Yola Girmeli?” başlıklı müzik anketi Cumhuriyet gazetesinin 7-29 Aralık 1932 günleri arasında yayımlandı. Safa, anket kapsamında Mesut Cemil, Yusuf Ziya (Demircioğlu), Nimet Vahid, Necip Yakup, Rauf Yekta, Ferdi Ştatzer, İzzet Nezih, Hasan Ferit (Alnar), Ruşen Ferit (Kam), Ekrem Besim (Tek-taş), M. Andonyades, Münir Nurettin (Selçuk), Nadir Nadi, Falih Rıfkı (Atay), Malatya Mebusu Dr. Hilmi (Oytaç) ile üç okuyucusunun fikirlerine başvurdu. Yazar, büyük ilgi uyandıran müzik anketinde temelde üç soruya cevap aradı. Bunlar; müzikte sentezin mümkün olup olmadığı, Türk müziğinin armonize edilip edilemeyeceği ve Türk müziğinin konservatuarda eğitiminin verilip verilemeyeceği idi. Anketin sonunda; Halk müziği ezgilerinin Batı müzik tekniğiyle işlenmesi ve bunun sonucunda çağdaş ve millî bir müziğe sahip olunacağı fikrine katılımcıların verdikleri cevaplar çeşitlilik gösterdi. Ankete katılanların büyük çoğunluğunun Türk müziğinin armonize edilmesine pek taraftar olmadığı görüldü. Konservatuarda Türk müziği eğitiminin verilmesi hususunda ise hemen herkesin, küçük nüanslar dışında tam bir fikir birliği içerisinde olduğu ortaya çıktı.
 Bu makalede, 1934 Kasımı’nda Türk müziğine radyolarda getirilen yayın yasağı öncesi Peyami Sa-fa’nın Cumhuriyet gazetesinde 7-29 Aralık 1932 tarihleri arasında yaptığı müzik anketi incelenmektedir. Dönemin önde gelen sanatçılarının konuyla ilgili görüşleri bu anket vesilesiyle öğrenilerek, devletin takip ettiği musiki politikasının toplumda ve müzik dünyasında yarattığı ikilem ve kafa karışıklığı tüm açıklığıy-la ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Araştırmada ağırlık olarak dönemin basın yayın organları, konuyla ilgili basılı kaynaklar ile tezlerden istifade edilmektedir.