پیشنگری چشمانداز بلندمدت دمای آینده ایران مبتنی بر برونداد پروژة مقایسة مدلهای جفتشدة فاز ششم (CMIP6)

Abstract

در این پژوهش برونداد سه مدل از مدل‌های فاز ششمCMIP6 (Coupled Model Intercomparison Project phase 6) برای درستی‌سنجی انتخاب و چشم‌انداز بلندمدت دمای آیندة کشور پیش‌نگری شد. بنابراین از دو دسته داده شامل دمای 43 ایستگاه­ همدید و برونداد سه مدل BCC-CSM2-MR، CAMS-CSM1-0 و MRI-ESM2-0 از مجموعه مدل­های CMIP6 برای دو دوره (2009-۱۹۹۰ و 2100-2020) با تفکیک افقی ۱۰۰ کیلومتر و سنجه­های متداول آماری شامل MAE (Mean Absolute Error)، MBE (Mean Bias Error)، RMSE(Root Mean Square Error)، t-Jacovids برای اختلاف دمای ایستگاه و مدل­ها استفاده شد. مقایسة سنجه­های آماری محاسبه‌شده نشان‌دهندة عملکرد بهتر مدل MRI-ESM2-0 در بین سه مدل یاد‌شده می‌باشد. بنابراین مدل MRI-ESM2-0 به‌عنوان مدل منتخب جهت پیش‌نگری دمای آتی کشور تحت دو سناریوی SSP2-4.5 و SSP5-8.5 انتخاب شد. برای حذف اریبی مدلMRI-ESM2-0 از روش تغییر عامل دلتا DCF (Delta Change Factor) و برای مطالعة روند و شیب روند از آزمون‌های من-کندال و سنس استفاده شد. به‌طورکلی نتایج بیانگر بی­هنجاری مثبت دما (متوسط سالانة کل کشور برای سناریو SSP2-4.5، 15/2 و SSP5-8.5، 34/3 oC) در ایران در تمام ماه­های سال تا پایان قرن بیست‌ویکم است. شدت بی­هنجاری در ماه‌های گرم سال بیشتر از ماه­های سرد سال است. متوسط روند دما در تمامی ماه­ها و سناریوها افزایشی و این مقدار از نظر آماری در سطح 1/0 معنی­دار است. متوسط شیب روند بین سالانه در سناریوی SSP2-4.5، year-1 02/0 و بر اساس سناریوی SSP5-8.5، year-1 05/0 درجة سلسیوس محاسبه شد. پیش‌نگری دما در چشم‌انداز بلندمدت نشان داد بیشینة بی­هنجاری دمای ایران در مناطق مرتفع و کمینة بی­هنجاری در سواحل شمالی، شمال­شرق و سواحلی جنوبی خواهد بود.