تصمیمسازی در برنامهریزی منظر شهری با استفاده از مدل تحلیل شبکهای (نمونۀ موردی: شهر تفت)

Abstract

منظر شهری، مقوله‌ای مطرح در کیفیت و مطلوبیت شهرها، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک مظاهر گوناگون و ملموس شهر اعم از بناها، فضاها، فعالیت‌ها، صداها و بوها هنگام مواجۀ شهروند با پدیدۀ شهر است. به‌واقع فرآیند برنامه‌ریزی منظر، هنر یکپارچگی‌بخشیدن بصری و ساختاری است به مجموعۀ ساختمان‌ها، خیابان‌ها و مکان‌هایی که محیط شهری را می‌سازند. این پژوهش با هدف ارتقا و بهبود کیفیت بصری و ادراکی منظر فضاهای شهری شهر تفت به اولویت‌بندی عناصر مؤثر در منظر پرداخته است. جهت انجام این پژوهش از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز برگرفته از اسناد و منابع مکتوب به‌همراه بررسی‌های میدانی از قبیل مراجعۀ مستقیم به سازمان‌ها و استفاده از ابزار پرسش‌نامه بوده است. برای تحلیل اطلاعات از مدل تحلیل شبکه‌ای (ANP) استفاده شده است؛ فضاهای عمومی، اولویت‌های بصری و ساختار فیزیکی و کالبدی به‌عنوان سه معیار و گروه اصلی و برای هر معیار سه گزینه یا زیرگروه تعیین شد. در تعیین رابطۀ بین معیارها و زیرمعیارها و همچنین تعیین اولویت هریک، پرسش‌نامه‌هایی متناسب با مدل تحلیل شبکه‌ای تدوین و کامل شد و اطلاعات حاصل با استفاده از نرم‌افزار تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد، مسیل رودخانه با امتیاز 55/0 در اولویت نخست در میان فضاهای عمومی قرار دارد. در میان سه زیرگروه مربوط به گروه ساختار فیزیکی و کالبدی، مبلمان شهری با امتیاز 655/0 در اولویت نخست قرار دارد و در میان سه زیرگروه مربوط به اولویت‌های بصری، نخست المان‌ها و مجسمه‌ها با امتیاز 456/0 و سپس با اختلاف اندکی نورپردازی با امتیاز 414/0، اولویت‌ها را در برنامه‌ریزی منظر شهری شهر تفت تشکیل می‌دهند. در نهایت پیشنهاهایی جهت بهبود هریک از فضاهای مورد نظر پژوهش ارائه شد.