ژئوشیمی و پتروژنز توده های نفوذی شمال خاور رشتخوار (روستای شهرک و سعادتآباد- خراسان رضوی)

Abstract

توده­های نفوذی رشتخوار در شمال ­خاور شهرستان رشتخوار (استان خراسان رضوی)، درلبه­خاوری­کمربندآتشفشانی- نفوذیخواف- کاشمر- بردسکن،شمالگسلدرونه ودرجنوب پهنه­ساختاری سبزوارواقعشده‎اند. ترکیب سنگ­شناسی توده­های نفوذی عمدتا شامل سینیت، مونزوسینیت، مونزونیت، سینیت­، مونزونیت و دیوریت ­پورفیری با کمترین گسترش است که دارای بافت گرانولار و پورفیری هستند. براساس داده‎های ژئوشیمیایی، توده­های نفوذی رشتخوار از نوع کالک­آلکالن با ماهیت پتاسیم بالا تا شوشونیتی و متاآلومین هستند و در گروه­ گرانیت­های نوع I قرار دارند. الگوی تغییرات عناصر کمیاب­خاکی وکمیاب بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته ­اولیه نشان­دهنده­ غنی­شدگی این سنگ­ها از LILE،LREE و Th، تهی­شدگی از HFSE و تهی­شدگی اندک از HREE و Y، همراه با آنومالی­های منفی Nb، Ta وTi است، این ویژگی­ها موقعیت زمین­ساختی حاشیه فعال قاره­ای و پس از برخوردی را نشان می­دهند. مقادیر پایین از نسبت­های Nb/La، Nb/U وCe/Pb و مقدار Sm/Yb= 2.8-3.9 نشان­دهنده­ آلایش­کم ماگما با پوسته­ بالایی است. عامل اصلی فعالیت ماگمایی در ناحیه رشتخوار ذوب بخشی­گوه­­گوشته­ای متاسوماتیسم ­شده شبیه (E-MORB) با ترکیب اسپینل- لرزولیت دارای فلوگوپیت است. بر اساس الگوی چند عنصری و REE و نسبت K2O/Na2O، در سنگ­های نفوذی رشتخوار آلایش و آمیختگی با ماگمای اسیدی پوسته­­زیرین در رخساره­ آمفیبولیتی به­علت گرمای ماگمای گوشته­ای و فرایند AFC در تکامل ماگما نقش مهمی داشته است. ترکیب پتاسیک نمونه­ها، غنی­شدگی از Rb، Ba، K، Th، U و Pbو تهی­شدگی از Nb، Ta، Tiبه همراه فراوانی بالای La(ppm 29<) نشانگر نقش پوسته­­زیرین در تکامل ماگمای سازنده سنگ­های­ نفوذی است. باتوجه به اطلاعات به دست آمده ازمطالعات صحرایی،سنگ­شناسی،ژئوشیمی و نمودارهای تمایز محیط­های زمین‌ساختی­توده نفوذی رشتخوار در یک محیط کششی پس از برخورد وابسته به حاشیه ­قاره­ای ازذوب گوشته- پوسته­زیریندرکمربند خواف- کاشمر- بردسکن تشکیل شده­اند.