رفتار عناصر اصلی، فرعی و جزئی (شامل عناصر نادر خاکی) در طی فرآیندهای کائولینیتی شدن در کانسار زنوز، شمال شرق مرند، استان آذربایجان شرقی

Abstract

کانسار کائولن زنوز، در 15 کیلومتری شمال شرق مرند، استان آذربایجان شرقی واقع می باشد. بر اساس سیماهای فیزیکی در بررسی های صحرایی، نظیر رنگ، 5 نوع مشخص از کائولن، شامل (1) سفید، (2) لیمویی، (3) خاکستری، (4) قهوه ای و (5) زرد در این کانسار تشخیص داده شد. شواهد صحرایی و مطالعات سنگ نگاری نشان می دهندکه این کانسار از نظر ژنتیکی در ارتباط با سنگهای تراکی آندزیتی است. با توجه به یافته های کانی شناسی، این کانسار شامل کانیهای کوارتز، کائولینیت، مونت موریلونیت، کلسیت، پیروفیلیت، کلریت، موسکویت- ایلیت، دولومیت، هماتیت و آناتاز است. یافته های زمین شیمیایی نشان می دهند که عملکرد فرایندهای دگرسانی روی سنگهای تراکی آندزیتی در طی توسعه کانسار کائولن زنوز با شست وشوی عناصری نظیر Al، Na، K، Rb، Ba، V، Hf، Cu، Zr، Tm، Yb و Lu، غنی شدگی عناصری نظیر U، Nb و Ta و شست وشو تثبیت عناصری چون Si، Fe، Ca، Mg، Ti، Mn، P، Cs، Sr، Th، Co، Cr، Ni، Y، Ga، LREE، Tb، Dy، Ho و Er همراه بوده است. تلفیق نتایج به دست آمده از مطالعات کانی شناسی و زمین شیمیایی حکایت از آن دارند که شرایط فیزیکوشیمیایی محیط دگرسانی، پایداری نسبی کانیهای اولیه، جذب سطحی، جذب ترجیحی توسط اکسیدهای فلزی، وجود مواد ارگانیکی، فرآیندهای روبش و تمرکز، تثبیت در فازهای کانیایی نئومورف نقش مهمی در توزیع عناصر در این کانسار ایفا نموده اند. مطالعات زمین شیمیایی نشان می دهند که توسعه این کانسار در ارتباط با دو تیپ فرآیند، (1) هیپوژن و (2) سوپرژن می باشد. الگوی توزیعREEها نشان می دهد که درجه تفریق LREEها از HREEها در کائولن های سوپرژن بیشتر از کائولن های هیپوژن است. مطالعات زمین شیمیایی نشان می دهند که اکسیدهای منگنز، زیرکن، آناتاز، هماتیت، سریانیت و فسفات های ثانویه (مونازیت، رابدوفان، چورچیت و زینوتایم) میزبان عناصر نادر خاکی در این کانسار می باشند.