تحلیل محیط رسوب گذاری و پس از رسوب گذاری سازند فهلیان در تاقدیسهای لار و خامی (پهنه ایذه)

Abstract

سازند کربناته فهلیان با سن کرتاسه زیرین (نئوکومین) یکی از سنگ‌‌ مخزن‌های مهم گروه خامی در حوضه نفتی زاگرس است. در این پژوهش، توالی رسوبی این سازند در تاقدیس‌های لار (با ستبرای620 متر) و خامی (با ستبرای 517 متر) در پهنه ایذه به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات سنگ‌نگاری به شناسایی 16 ریزرخساره مربوط به 5 کمربند رخساره‌ای پهنه کشندی، کولاب، پشته‌ کربناته، رمپ میانی و بیرونی انجامید. ریزرخساره‌های گرینستونی در برش لار در مقایسه با برش خامی فراوان‌تر بوده‌اند. نبود رسوبات توربیدایتی و رخساره‌های ریفی و وجود تغییرات تدریجی در رخساره‌ها نشان می‌دهد که سازند فهلیان در محیط رمپ کربناته همشیب نهشته شده است که ویژگی‌های رخساره‌ای مانند گل‎غالب بودن و گسترش کم رخساره‌های پرانرژی (همچون رخساره‌های پشته کربناته) نشان از پشت به باد بودن این رمپ دارد. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری، مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی که کربنات‌های این سازند را تحت تأثیر قرار داده‌اند، میکریتی ‌شدن، سیمانی‌ شدن، انحلال، نوشکلی، فشردگی، شکستگی و دولومیتی‌ شدن هستند. به دلیل نهشت در پهنه نوری کم‎ژرفا و نرخ بالای رسوب­گذاری کربنات، ستبرای سازند فهلیان در هر دو برش قابل توجه است؛ ولی نقشه هم‌ستبرای رسم‌ شده (برای پهنه ایذه و پهنه‌های هم‌جوار)، بیشترین ستبرای سازند فهلیان را در برش لار نشان می‌دهد. از این رو، کانون رسوب­گذاری فهلیان در ناحیه لار در نظر گرفته می‌شود. تغییرات در ستبرای توالی رسوبی فهلیان در برش‌های لار و خامی، به گمان قوی ناشی از فعالیت هم‌زمان با رسوب­گذاری گسل‌های پی‌سنگی شمالی- جنوبی (همچون گسل کازرون) بوده است. تفاوت در میزان فشردگی تدفینی نهشته‌ها (ناشی از تفاوت‌های رخساره‌ای و دیاژنزی) نیز موجب تغییرات ثانویه (تدفینی) ستبرای سازند فهلیان شده است.