تجزیه ژنتیکی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی آفتابگردان تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود

Abstract

بررسی ترکیب­ پذیری عمومی و خصوصی لاین‌ها تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود به‌منظور استفاده والدین در ایجاد واریته­ های هیبرید جدید ضروری است. افزون بر این، نوع وراثت صفات می‌تواند در تصمیم ­گیری برای تعیین روش­های اصلاحی مناسب و پیش‌بینی میزان پیشبرد ژنتیکی ناشی از گزینش کمک کند. در این پژوهش که در دو سال زراعی 93-94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی انجام گردید به­ منظور بررسی ترکیب­ پذیری عمومی و خصوصی در آفتابگردان، پنج لاین نرعقیم و چهار تستر بازگرداننده باروری به‌صورت لاین در تستر در سال 1392 تلاقی داده شدند. هیبریدهای حاصل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار برای آبیاری مطلوب و سه تکرار برای تنش بررسی شدند. نتایج ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ساده در شرایط مطلوب برای کلیه صفات معنی­دار و در شرایط محدود نیز برای کلیه صفات به‌جز وزن هزار دانه، رطوبت نسبی، عملکرد دانه، عملکرد روغن معنی­ دار گردید. درصورتی‌که ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ مرکب برای ﺻﻔﺎﺕ مختلف ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ مطلوب ﻭ محدود ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ که میانگین مربعات به‌جز صفت رطوبت نسبی در شرایط محدود برای صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه،، پرولین، آنزیم کاتالاز، آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، کلروفیل a، کلروفیل b، عملکرد دانه و عملکرد روغن معنی‌دار بود. ﻧﺘـﺎﯾﺞ به‌دست‌آمده از ﺗﺠﺰﯾﻪ وارﯾﺎﻧﺲ مرکب داده­ﻫﺎ ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﻌﻨﯽ­دار ﺑﻮدن ﺗﺮﮐﯿﺐ­ﭘﺬﯾﺮی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑـﺮای ﻻﯾـﻦ­ﻫـﺎ و تسترها و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ­پذیری خصوصی (لاین × تستر) برای اکثر صفات ﺑود. بر اساس ارزﯾﺎﺑﯽ ترکیب‌پذیری‌ها لاین AGK30 و AGK44، ﺗﺴﺘﺮ RGHK25 و RGHK50 و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ RGHK56×AGK44 به ترتیب مناسب‌ترین ﻻﯾﻦ، تستر و ﻫﯿﺒﺮﯾﺪ در ﻫﺮ دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند.