تهیه نقشه خطر فرسایش واقعی خاک با استفاده از مدل کرین اصلاح شده (مطالعه موردی: حوضه آبخیز جهرم)

Abstract

فرسایش خاک به عنوان یکی از مخاطرات محیطی، سالانه موجب افت و از بین رفتن حجم وسیعی از خاک های حاصلخیز در سراسر دنیا می شود. مدل کرین ، مدلی جهت تخمین و ارزیابی خطر فرسایش خاک است. این روش، برای محاسبه فرسایش واقعی خاک به عوامل فرسایش‌پذیری، فرسایش‌دهندگی، شیب و پوشش گیاهی یا کاربری اراضی نیازمند است. در این پژوهش، مدل کرین منطبق با شرایط آب و هوایی حوضه آبخیز جهرم، اصلاح و از مدل کرین اصلاح شده جهت برآورد خطر فرسایش خاک منطقه استفاده شده است. بدین منظور بر اساس شاخص فرسایندگی فورنیه، فرسایش‌دهندگی منطقه مطالعاتی محاسبه گردید. همچنین فرسایش پذیری خاک نیز بر اساس بافت، میزان سنگریزه و عمق برآورد شد. تلفیق نقشه های فرسایش‌دهندگی و فرسایش پذیری با نقشه پوشش گیاهی بر مبنای شیب منطقه، تولید نقشه خطر فرسایش واقعی خاک در منطقه مطالعاتی را به همراه داشت. نتایج پژوهش نشان داد بیش از 80% حوضه آبخیز جهرم، دارای خطر متوسط و بالا برای فرسایش بالقوه خاک است؛ در حالی که حوضه مذکور از فرسایش واقعی خاک نسبتا کم تری برخوردار است. فرسایش واقعی خاک در منطقه مطالعه شده، حدود 20 % در کلاس بالا قرار دارد. مناطقی که دارای خطر فرسایش واقعی بالایی هستند، در نواحی با بیشترین بارش، بیشترین شیب و کمترین پوشش گیاهی درمنطقه مطالعاتی مشاهده می شوند. این نتایج، مؤید نقش پر رنگ پوشش گیاهی در حفاظت از خاک است.