بررسی کارایی اقتصادی تعاونی های تولیدی کشاورزی به دو روش تابع مرزی تصادفی و تحلیل پوششی دادهها

Abstract

بررسی کارایی اقتصادی تعاونی های تولیدی کشاورزی به دو روش تابع مرزی تصادفی و تحلیل پوششی داده‏ها حمید سپهردوست* استادیار دانشگاه بوعلی سینا ، سید هادی یوسفی دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد توسعه دانشگاه بوعلی سینا تاریخ دریافت: 23/10/91 تاریخ پذیرش:18/4/92 چکیده شرکت های تعاونی تولیدی کشاورزی به عنوان ابزاری کارآمد برای توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور و به خصوص مناطق روستایی محسوب می شوند. هدف از انجام این مطالعه، در ابتدا بررسی جایگاه تعاونی های تولید کشاورزی در توسعه فعالیت‏های زراعی و غیر زراعی منطقه و سپس پاسخگویی به این سوال اساسی است که آیا تعاونی های تولید کشاورزی در استان همدان توانسته اند در راستای به‌کارگیری توانمندی‌های خود، از کارایی اقتصادی مناسبی برخوردار باشند؟ و دیگر اینکه عوامل موثر بر ارتقای سطح کارایی اقتصادی تعاونی های تولید کشاورزی کدام‌ها هستند؟ برای این منظور در یک پژوهش تحقیقی- تحلیلی، کارایی اقتصادی 65 تعاونی از 70 تعاونی فعال تولیدی کشاورزی استان همدان در سال 1389 با استفاده از دو روش پارامتریک و ناپارامتریک، یعنی تابع مرزی تصادفی و تحلیل پوششی داده ها مورد بررسی قرار گرفت. جهت کسب اطمینان از نتایج به دست آمده توسط دو روش نیز از آزمون اختلاف میانگین درجه کارایی استفاده شد. نتایج نشان می‏دهد به طور کلی میانگین کارایی اقتصادی به دست آمده تعاونی ها از هر دو روش کم بوده و میزان واریانس محاسبه شده برای کارایی اقتصادی تعاونی‏ها قابل ملاحظه و زیاد است. همچنین مشخص گردید که سود مرزی تعاونی-های تولید کشاورزی با میزان ارزش سرمایه کنونی شرکت، مخارج مربوط به کلیه فعالیت‏های شرکت، تعداد اعضای تعاونی و متغیر مربوط به میزان دانش مدیریتی مدیران تعاونی ها رابطه مستقیم دارد که با افزایش دانش و تجربه مدیریتی و افزایش سطح زیر کشت آبی و مرتبط بودن رشته تحصیلی مدیر عامل با مدیریت تعاونی می‏توان موجبات بهبود عملکرد تعاونی را فراهم آورد. واژگان کلیدی: تعاونی، کشاورزی، عملکرد، کارایی، تحلیل پوششی داده ها، همدان طبقه بندی JEL: R58 , R11, R50