ارزیابی فعالیت های نوزمین ساختی منطقه خاوری شهر یزد

Abstract

منطقه مورد مطالعه بخشی از بلوک یزد (باختری‌ترین زیرپهنه بخش مرکزی ایران‌مرکزی) بوده که در خاور شهر یزد واقع شده است. وجود دو سیستم گسلی اصلی انار و خرانق به‌ ترتیب به طول تقریبی 100 و 62 کیلومتر و گسل­های فرعی متعدد، نشان­دهنده ظهور پدیده­های مهم زمین­ساختی در این منطقه است. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی وضعیت نوزمین­ساخت در این حوضه با استفاده از شاخص­های ریخت­زمین­ساختی است. برای دستیابی به این هدف از هفت شاخص ریخت­زمین­ساختی انتگرال ارتفاع‌سنجی (HI)، عدم تقارن حوضه‌ی آبریز (AF)، شاخص طول- گرادیان (SL)، شاخص پیچ و خم پیشانی کوهستان (Smf)، شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره (Vf)، شاخص خمش کانال رودخانه (S) و شاخص شکل حوضه زهکشی (Bs) بهره گرفته شده است. بر اساس شاخص­های ریخت­زمین­ساختی (Active Tectonics indices (Iat)) منطقه مطالعاتی از لحاظ نرخ فعالیت زمین‌ساختی به چهار رده تقسیم می‎شود؛ رده 1 (فعالیت زمین‌ساختی خیلی بالا، 4/7 % در منطقه)، رده 2 (بالا، 74 %)، رده 3 (متوسط، 11 %) و رده 4 (کم، 4/7 %). شاخص­های فعالیت زمین­ساختی و شواهد ریخت‎زمین‎ساختاری، نرخ فعالیت زمین‌ساختی را در منطقه مطالعاتی عمدتأ متوسط تا بالا نشان می­دهند. بر اساس همین شاخص، قسمت شمالی گسل خرانق و قسمت جنوب ­باختری گسل انار میزان فعالیت زمین‌ساختی بالاتری نسبت به سایر قسمت­ها نشان می­دهند.