Το γαλλικό εγχείρημα αναθεώρησης του μαρξισμού και ο δημοκρατικός στοχασμός: η ιδιαίτερη θέση της σκέψης του Κώστα Παπαϊωάννου

Abstract

Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ιδιαιτερότητα του εγχειρήματος επανανάγνωσης του K. Marx και των επιγόνων του από τον Κώστα Παπαϊωάννου, εντός του γαλλικού στοχασμού. Αρχικά, επιχειρεί να εντάξει τη σκέψη του Παπαϊωάννου στο ευρύτερο πνευματικό περιβάλλον της περιόδου από τη δεκαετία του ’60 και έπειτα (αναζητώντας συγκλίσεις και αποκλίσεις), όπου ο στοχασμός του Κ. Μαρξ αναθεωρείται (ή και υπερβαίνεται) με έμφαση στη δημοκρατία και τον αντι-ολοκληρωτισμό: ομάδα Socialisme ou Barbarie (Καστοριάδης και Lefort), ο ετερόδοξος μαρξισμός του H. Lefebvre, η φαινομενολογική ανάγνωση του Merleau-Ponty, η ελευθεριακή προσέγγιση του Κ. Marx από τον Maximilien Rubel. Εν συνεχεία, δίνονται επιμέρους, εξειδικευμένα στοιχεία της προσέγγισης του Κ. Παπαϊωάννου σε αναφορά με το δημοκρατικό πρόταγμα: οι χειραφετητικές και ολοκληρωτικές δυναμικές εντός του έργου του Marx, το δίπολο ριζοσπαστική δημοκρατία και επανάσταση, το προμηθεϊκό στοιχείο, Η Κριτική του Εγελιανού Πολιτικού Δικαίου, η θέση της οικονομίας-εργασίας και των ιστορικών νομοτελειών, η διαμόρφωση μιας μαρξιστικής ορθοδοξίας ως μιας Ψυχρής Ιδεολογίας (1967). Τέλος, επιχειρείται μια συνολική αποτίμηση της προσφοράς του στη μελέτη του Μαρξ και στην ανάπτυξη μιας κριτικής θεωρίας.