پترولوژی، ژئوشیمی و کانی سازی سنگهای آتشفشانی ترشیری و توده های نفوذی و نیمه نفوذی همراه آنها در منطقه ارغش- قاسمآباد (شمالشرق ایران) با گرایشی ویژه به سن و منشأ گرانیت ها

Abstract

منطقه ارغش- قاسم آباد در شمال‌شرق ایران و در حاشیه زون ساختاری سبزوار قرار دارد. رخنمونهای ترشیری شامل گرانیت و کوارتز مونزودیوریت پورفیری همراه با سنگهای آتشفشانی از نوع داسیت و آندزیت هستند. در منطقه مورد مطالعه، دایک‌هایی از نوع کوارتز گابرو و کوارتز مونزودیوریت، سنگهای قدیمی تر را مورد نفوذ قرار داده اند. گرانیت‌ها و سنگهای آتشفشانی، میزبان رگه های کوارتز-‌کلسیت طلا و آنتیموان دار هستند. رگه های کانی سازی عمدتا در اطراف دایک‌ها و در نیمه جنوبی منطقه دیده می شوند. مطالعات ژئوشیمیایی حاصل از این پژوهش نشان می دهد که گرانیت‌ها ماهیت کالک‌آلکالن پتاسیم بالا داشته، و از نوع گرانیتوئیدهای انتقالی بین دو نوع A و I هستند. سنگهای آتشفشانی نیز با ترکیب آداکیتی، سرشار از استرانسیم و باریم می‌باشند. دایک‌های منطقه مورد مطالعه، ویژگیهای سنگهای لامپروفیری را نشان می دهند. سن سنجی اورانیم- سرب بر روی زیرکن در گرانیت، سن 2/2 ± 4/55 میلیون سال (ائوسن زیرین) را نشان می دهد. نسبتهای 87Sr/86Sr و eNd اولیه در گرانیت‌ها به‌ترتیب 704142/0 و 84/5+ می-باشند. داده های نسبتهای ایزوتوپی 87Sr/86Sr اولیه، وجود ماگمایی با منشأ گوشته تهی‌شده را تأیید می کند. سن به‌دست آمده نشان می دهد کانی سازی طلا- آنتیموان از ائوسن زیرین جوانتر است. براساس شواهد صحرایی، ارتباط کانی سازی با دایک‌های لامپروفیری، بیش از ارتباط آن با سنگهای آداکیتی است.