The Representation of Iran in the Soviet Propaganda Magazine Krokodil During and After the Islamic Revolution

Abstract

İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi’nin iktidarı döneminde Batı yanlısı siyasete yönelmesi, Sovyetler Birliği ve İran arasında yakın ilişkilerin kurulmasını engellemiştir. Diğer yandan 1979 yılında gerçekleşen İran İslam Devrimi’nden sonra kurulan İran İslam Cumhuriyeti’nin Komünizm karşıtı bir politika izlemesi nedeniyle de Sovyetler Birliği ve İran arasında yakın ilişkilerin kurulması yine mümkün olmamıştır. Buna karşılık İran şahına karşı gerçekleştirilen İran İslam Devrimi’ni Sovyetler Birliği’nin mizah dergisi Krokodil çeşitli açılardan ele almıştır. Krokodil’in baskı sayısı bakımından Sovyetler Birliği’nin önde gelen mizah dergilerinden birisi olması ve aynı zamanda Sovyetler Birliği’nin propaganda aracı olarak hizmet etmesi nedeniyle Krokodil’deki İran İslam Devrimi’nin sunumu, Sovyetler Birliği’nin İran İslam Devrimi’ne ve sonrasına yönelik siyasi tutumunu yansıtması bakımında önem taşımaktadır. Çalışmada Krokodil’in İran İslam Devrimi sırasında ve sonrasında İran’ı konu alan karikatürleri incelenerek, Sovyetler Birliği’nin İran İslam Devrimi ve sonrası süreçte İran’a yönelik siyasi bakışının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla Krokodil’in konuya ilişkin karikatürleri, Alman dilbilimci Karl Bühler’in Organon Modeli ışığında göstergebilim yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular ışığında devrimin başlarındaki karikatürlerde şah karşıtı İran İslam Devrimi’nin İran’ın ABD’nin etkisinden kurtuluşu olarak sunulduğu buna karşılık ilerleyen süreçte yayınlanan karikatürlerde İran’a yönelik olumsuz bir algının meydana getirilmeye çalışıldığı ortaya çıkarılmıştır. Bu şekilde çalışmada Krokodil özelinde İran’ı konu alan Sovyet mizahının doğrudan Sovyetler Birliği’nin İran’a yönelik dış politikası çerçevesinde şekillendiği sonucuna ulaşılmıştır.