The Place of Memoirs and Diaries in History Writing and the Example of the Caucasian Front in the First World War

Abstract

XX. yüzyıl başlarında devletlerarasındaki çatışma ortamı, bir dünya savaşın çıkacağına işaret etmiştir. Nihayet 28 Haziran 1914’de Avusturya-Macaristan veliahdı Francis Ferdinand’ın Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesiyle savaşı başlatacak ilk kıvılcım gerçekleşmiştir. Olaydan hemen sonra Avusturya Sırbistan’a 48 saat süreli bir ültimatom vermiştir. Sırpların buna olumlu yanıt vermemesi üzerine Avusturya 28 Temmuz 1914’te Belgrat’ı bombalamış ve böylece savaş fiilen Balkan topraklarında başlamıştır. Rusya’nın Sırbistan’ın, Almanya’nın da Avusturya’nın yanında yer alması ve seferberlik durumuna geçmesi ve İngiltere ve Fransa’nın Rusya’yı desteklemesi ile savaştaki bloklar daha net ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşına girmesi ve Rusya ile savaşa tutuşması üzerine Ermeniler Türklere ihanet etmişler, Ruslarla işbirliğine girmişler, cephe gerisinde sabotajlar yapmışlar, ayaklanmalar çıkarmışlardır. Bunun üzerine birçok cephede düşman kuvvetleriyle mücadele eden Osmanlı Devleti zor duruma düşmüş ve bazı tedbirler almak zorunda kalmıştır. Savaş bölgelerine yakın yerlerde oturan Ermeniler buralardan uzaklaştırılarak güney bölgelerine sevk edilmişlerdir. Bu makalede Binbaşı Larcher’in Büyük Harbde Türk Harbi, Süleymaniyeli Mehmed Emin Bey’in, Harb-i Umûmide Osmânlı Cepheleri Vakâîyi, Ahmet Refik Altınay’ın İki Komite İki Kıtal, Cemal Paşa’nın Anılarım (1913-1922), Liman Von Sanders’in Türkiye’de Beş Sene, Eti, Ali Rıza Bey’in Bir Onbaşının Doğu Cephesi Günlüğü (1914-1915), Halil Paşa’nın İttihat ve Terakki’den Cumhuriyet’e Bitmeyen Savaş ve Kazım Karabekir’in Doğunun Kurtuluşu adlı eserleri ile Kafkas Cephesi’nin karşılaştırmalı bir değerlendirmesi sunulacaktır.