Sprawiedliwość podatkowa w zakresie kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych

Abstract

Przedmiot badań: Ustawodawca podatkowy ma dużą swobodę w kształtowaniu obciążeń podatkowych. Nie powinno to jednak prowadzić do nieuzasadnionego różnicowania sytuacji podatników, zwłaszcza do odmiennego opodatkowania osób znajdujących się w takiej samej sytuacji. Skutkowałoby to bowiem naruszeniem zasady sprawiedliwości podatkowej. W doktrynie prawa podatkowego powszechnie uznaje się zasadę zdolności płatniczej jako fundament sprawiedliwego opodatkowania. Ustawodawca powinien poszukiwać indywidualizacji osobistej sytuacji podatnika, aby pobór podatku nastąpił z uwzględnieniem możliwości poniesienia tego ciężaru.
 Cel i metoda badawcza: Celem badawczym było sprawdzenie, jak założenia sprawiedliwego opodatkowania są realizowane na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedmiotem analizy jest przy tym jeden z elementów kształtujących podstawę opodatkowania, czyli koszty uzyskania przychodów. W tym celu zastosowano metodę empiryczno-dogmatyczną.
 Wyniki: Przeprowadzona analiza wykazała, że zasada zdolności płatniczej nie jest uwzględniana przez ustawodawcę w procesie kształtowania dochodu, a tym samym indywidualnego obciążenia podatkowego. Zasady rozliczania kosztów podatkowych są arbitralnie określane przez ustawodawcę w ramach władztwa daninowego. Prowadzi to do niesprawiedliwego opodatkowania już w układzie horyzontalnym (sprawiedliwość pozioma).