Seriale rodzinne w komunistycznej Czechosłowacji w kontekście nauczania historii i edukacji medialnej

Abstract

Artykuł przedstawia najpierw krótki rys historyczny funkcjonowania telewizji w komunistycznej Czechosłowacji w latach 1953–1989. W tym kontekście dokonano przeglądu seriali telewizyjnych podejmujących problematykę rodziny, łącznie z uwarunkowaniami związanymi z wychowaniem. Położono nacisk na elementy wychowawcze prezentowane w serialach, stanowiące część składową rozwoju akcji, które oddziałują wychowawczo na odbiorcę – widza telewizyjnego i obywatela. Podejmowane są zatem powiązania ideologiczne, socjalne oraz propagandowe. Wybrane podejście przybliża dwa etapy produkcji telewizyjnych seriali rodzinnych, które wyraźnie oddziela sierpniowa inwazja wojsk Układu Warszawskiego – czyli do 1968 roku, a następnie okres dwudziestu lat do czasów aksamitnej rewolucji. Tę część tekstu kończy krótkie przedstawienie zmian oraz stereotypów stale obecnych w serialach rodzinnych w epoce postkomunistycznej. Kolejne fragmenty zajmują się problematyką analizy sekwencji filmu fabularnego w ramach nauczania historii. Opierają się przy tym na wymiarze godzin, w jakim odbywa się nauczanie historii w czeskich szkołach, osobliwościach związanych z wiekiem dorastania uczniów drugiego etapu szkoły podstawowej i ich skutkach dla metod analitycznych. Kluczowe fragmenty poświęcone są wdrożeniu wybranych wymagań edukacji medialnej do nauczania za pośrednictwem filmu fabularnego Telewizyjny serial rodzinny, niezależnie od tego czy pochodzi z konkretnego okresu historycznego, czy też należy do kategorii retro, jest formą filmu fabularnego i zawiera zwykle kilka linii czasowych. Tekst artykułu czerpie z problematyki linii czasowych filmu fabularnego i formułuje system zadań wspierających cele edukacji historycznej i wychowania medialnego. Medium filmowe na przykładzie serialu rodzinnego jest odpowiednim narzędziem do interakcji między nauczycielem i uczniami, które zachęca do stawiania pytań, komparacji i interpretacji. Wspomniane działania rozwijają umiejętności korzystania z mediów oraz myślenie historyczne uczniów.