Reflections of the Anti-Occidentalism Idea in Serbian Cultural Texts of the 20th Century

Abstract

Reflections of the Anti-Occidentalism Idea in Serbian Cultural Texts of the 20th CenturyThe article presents the most representative texts of culture and opinions of Serbian intellectuals of the 20th century, which formed the trend of anti-Occidentalism (partly based on earlier foundations). It focuses on the mid-war period and the opinions that strengthen the antithesis Serbia – (Slavia) – Europe, rooted mostly in a modernized (at the time) version of the Russian Slavophile thought. It juxtaposes a basic topos of Europe (in the messianic and missionary version) as “the rotten West” with the concepts of Serbian organicists. Clear anti-European and anti-Western reflections can be found in many contemporary attempts to redefine the native tradition and also in more modern, updated opinions of Serbian intellectuals active at the end of the 1990s. In many opinions under discussion this tradition is seen as “un-European”, as being a synthesis of cultural motifs of the East and the West or as the emanation of the Pan-Slavonic idea.Refleksy antyokcydentalizmu w serbskich tekstach kultury XX wiekuArtykuł wskazuje na najbardziej reprezentatywne teksty kultury oraz opinie intelektualistów serbskich XX wieku, które ukształtowały (częściowo na wcześniejszych podstawach) nurt antyokcydentalny. Szczególną uwagę poświęcono okresowi międzywojennemu i opiniom utrwalającym antytezę Serbia – (Slavia) – Europa, a wyrastającym głównie ze zaktualizowanej wówczas rosyjskiej myśli słowianofilskiej. Jej podstawowy (w wersji mesjanistyczno-misjonistycznej) topos Europy – „zgniłego Zachodu” został w tym stadium rozwojowym skompilowany z konceptami serbskich organicystów. Wyraziste antyeuropejskie i szerzej antyokcydentalne refleksy znaleźć można w wielu ówczesnych próbach redefinicji tradycji rodzimej, ale także w nowszych, aktualizujących je opiniach reprezentantów serbskiego świata intelektualnego z końca lat 90. XX wieku. W wielu z omawianych ujęć tradycja ta postrzegana jest jako „nieeuropejska” bądź stanowiąca syntezę wątków kulturowych Wschodu i Zachodu, czy też emanację idei wszechsłowiańskiej.