Politika ve Teolojinin Kavşağında Bir Kilise Tarihi Kaynağı: Gerçeğin Anahtarı

Abstract

Bu makale, erken ortaçağın ilginç hareketlerinden olan Pavlikanların tarihi konusunda, akademik araştırmalarda atıfta bulunulan iki ana kaynaktan birinin, Gerçeğin Anahtarı'nın otantikliğini sor-gulamaktadır. İlk olarak Gerçeğin Anahtarı'nda ortaya konan meselelere işaret etmekte ve ardın-dan, bu metnin özgünlüğünün lehinde ve aleyhinde olan akademisyenlerin argümanlarını bağlam-sal bir arkeolojik okumaya tabi tutarak analiz etmektedir. Nihayetinde bu araştırmacıların içinde bulundukları dönemin siyasi, teolojik ve felsefi olayları ışığında, bu eserin otantikliğinden yana ta-vır aldıkları gösterilecek ve bu araştırmacıların ısrarla ıskaladığı bir nokta tebarüz ettirilecektir. Kilise tarihine dair bir kaynak olma iddiası taşıyan bu metin çevresinde cereyan eden tartışmalar sadece Ermeni Kilisesi içerisindeki bir dahili kimlik ve teoloji tartışmalarıyla izah edilemez. Bura-da iddia olunan şey, Gerçeğin Anahtarı’nı otantik gören araştırmacıların, doğrudan ve tabii olarak Ermeni siyasi idealleriyle ilintili olmuş olması ve bu bağları dolayısıyla emekçileri Anglo-Amerikan Protestan misyonerleri, hamisi ise Britanya İmparatorluğu olan Ermeni Protestan Kili-sesi`nin mevcudiyetinin ve akabinde meşruiyetinin temini için bu eseri öne sürmüş olmalarıdır.