Od prawa naturalnego do praw człowieka. Ewolucja idei praw naturalnych w europejskiej myśli prawno-politycznej

Abstract

Przedmiotem niniejszego tekstu jest analiza procesu przekształcania się idei prawa naturalnego w ideę uprawnień naturalnych, która miała miejsce w europejskiej myśli prawno-politycznej od starożytności grecko-rzymskiej do XVII wieku i ostatecznie — w XVIII wieku — doprowadziła do powstania idei praw człowieka. Autor koncentruje się na szczególnie istotnych aspektach tej ewolucji — przejściu od idei prawa jako rozumnego porządku do jego pojmowania jako wyrazu woli, rezygnacji z uzasadniania prawa metafizycznie celami ludzkiej natury na rzecz jego uzasadniania ludzkimi pragnieniami, wreszcie uznaniu uprawnień naturalnych za źródło legitymacji i kryterium kontroli władzy politycznej. Na koniec autor odwołuje się do koncepcji Hannah Arendt, która wskazywała, że uznanie za źródło porządku politycznego praw pojmowanych jako niezależne od instytucji umożliwiających działanie polityczne prowadzi do destabilizacji sfery publicznej, utożsamienia władzy z przemocą, a w rezultacie do zaniku indywidualności, jaki miał miejsce w totalitaryzmie.