Çocuklarda Çiğneme Bozukluklarına Yaklaşım

Abstract

Çiğneme fonksiyonu, katı yiyecekleri öğütmek ve yumuşatmak için gerekli ritmik oral motor aktivitelerin bütünüdür. Katı yiyecekleri, yumuşak ve yapışkan bir lokma hâline dönüştürmede yaşanan zorluklar, çiğneme bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Çocuklarda çiğneme bozukluğu yeterli besin alımını zorlaştırmakta, büyüme ve genel sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir. Çiğneme bozukluğu, aile bireylerini de etkilemektedir. Özellikle birincil bakım veren kişiler, besinleri çocuğa uygun hâle getirmek için daha fazla zaman harcamakta, öğün süreleri uzamakta, beslenme yorucu hâle gelmekte, çocuk ile bakım veren arasındaki etkileşim olumsuz yönde etkilenmekte ve hem çocuk, hem de ailenin yaşam kalitesi azalmaktadır. Bu nedenle çocuklarda, çiğneme bozuklukları erken dönemde tespit edilmeli ve uygun müdahale programı belirlenmelidir. Bu derlemenin amacı, çocuklarda çiğneme bozukluklarına yaklaşım basamaklarını tanımlamak ve yol gösterici bir kaynak sunmaktır. Çocuklarda çiğneme bozukluklarında, bireye özel ve uygun yaklaşımın belirlenmesi için klinik karar verme süreci sürdürülmektedir. Değerlendirme, klinik karar verme sürecinin ilk basamağıdır. Çiğneme bozukluklarının değerlendirilmesi; öykü alımı, baş, boyun ve gövde kontrolünün değerlendirilmesi, tonus ve beslenme pozisyonlarının değerlendirilmesi, çiğnemede görevli yapıların fiziksel değerlendirilmesi ve çiğneme fonksiyonunun gözlemsel ve aletsel teknikler ile değerlendirilmesini içermektedir. Değerlendirme sonucunda, çiğneme bozukluğunun nedenleri saptanmakta ve bu nedenlere yönelik, hastaya özel rehabilitasyon programı oluşturulmaktadır. Çiğneme bozukluğunun rehabilitasyonunda amacımız; uygun dudak, dil ve yanak koordinasyonunu sağlamak, öğütme işlevinin etkinliğini geliştirmek ve besini lokma hâline getirmeyi sağlamaktır. Rehabilitasyon sürecinde gerçekçi hedeflerin belirlenmesi, olumsuz deneyimlerin azaltılması ve olumlu davranışların pekiştirilmesi de oldukça önemlidir.