Modele rozwoju rynku kapitałowego w Państwach Europy Środkowo-Wschodniej

Abstract

Dobrze rozwinięte rynki kapitałowe stanowią ważny element gospodarki, jako źródło finansowania przedsiębiorstw komplementarne wobec systemu bankowego. Ponadto pełnią inne ważne funkcje: pozwalają na wycenę kapitału i ryzyka, ułatwiają transfer własności akcji, ponadto stanowią miejsce inwestycji i spekulacji. Rynki państw rozwiniętych są często poddawane różnorodnym analizom, które pozwalają ocenić zarówno stan rozwoju tych rynków, jak i ich funkcjonowanie. W odniesieniu do rynków wschodzących takich analiz jest znacznie mniej. Najsłabiej zbadane w tym zakresie są rynki Europy Środkowo-Wschodniej. W celu przynajmniej częściowego wypełnienia tej luki przeprowadzono analizę rozwoju zorganizowanych rynków giełdowych w tych państw w okresie lat 2006-2017. Przyjęto szeroki zakres terytorialny – badaniem objęto: Albanię, Białoruś, Bośnię i Hercegowinę, Bułgarię, Chorwację, Czarnogórę, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Macedonię, Polskę, Rumunię, Serbię, Słowację, Słowenię, Ukrainę, Węgry. Dane wykorzystane do przeprowadzenia analizy pochodziły z dużej liczby źródeł wtórnych, takich jak strony internetowe samych giełd, ich raporty roczne, publikacje naukowe, opracowania i raporty firm doradczych, a także bazy danych organizacji międzynarodowych. Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, że giełdy z regionu Europy Środkowo-Wschodniej podążały trzema drogami: (1) wybierały rozwój organiczny, stawiając na samodzielność operacyjną, (2) przystępowały do aliansów regionalnych, (3) stawały się uczestnikami aliansów globalnych. Wyniki badań dotyczących zmian, jakie zaszły na tych giełdach między rokiem 2006 a 2017 dowodzą, że żadne z rozwiązań nie prowadziło do pełnego sukcesu. Wyniki te wskazują również, że giełdy generalnie lepiej radziły sobie z przezwyciężaniem barier po stronie podażowej (na części rynków wzrosła liczba emitentów i średnia wartość spółki), niż popytowej (niemal na wszystkich giełdach spadła zarówno wielkość, jak i prędkość obrotu).