ORTADOĞU KAVRAMINA YÖNELİK ZİHİNSEL TASARIMLAR

Abstract

Türkiye, üç kıtanın (Asya, Avrupa ve Afrika) kesiştiği bir coğrafi konumda yer almaktadır. Bu nedenle neredeyse tüm ilgili sosyal bilim ve coğrafya kitaplarında “köprü” metaforu ile tanımlanmaktadır. Bu metafor ile Türkiye’nin dar ölçekte; Ortadoğu, Balkanlar ve Kafkasları, geniş ölçekte ise, Asya, Avrupa ve Afrika’yı birbirine bağladığı nakledilir. Bu durum, Türkiye- Ortadoğu ilişkilerinin tarihselliği ve coğrafi özellikleri bakımından büyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla, Ortadoğu bölgesi hem doğal hem de beşeri bağlamlar açısından, coğrafyanın önemli tematik alanları olarak, ortaöğretim ve yükseköğretim müfredat programlarında yer almakta ve öğrencilerin Ortadoğu [coğrafyası] hakkında derinlikli bilgi edinmeleri hedeflenmektedir. Bu çalışmada da coğrafya öğretmen adaylarının Ortadoğu kavramını nasıl tasavvur ettikleri ve hangi ülkelerle tanımladıkları sorgulanmıştır. Karma araştırma deseni olarak yürütülen çalışmanın örneklem grubu, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya bölümünden mezun doksan (90) öğretmen adayından oluşmaktadır. Veriler, öncelikle açık uçlu soruların yer aldığı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiş ve tematik boyutlar altında toplanarak cinsiyet ve coğrafi bölge değişkenlerine göre değerlendirilmiştir. İkinci aşamada ise, belirlenen tematik boyutlar ile bu iki değişken arasındaki bağıntıyı test etmek için Ki-kare bağımsızlık testi uygulanmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmada, coğrafya öğretmen adaylarının Ortadoğu kavramına yükledikleri anlam ve zihinsel tasarımlarının analizi keşfedici sıralı karma yöntemle yapılmış ve bu bağlamda, orta ve yükseköğretim coğrafya programlarının işlevselliği tartışılmıştır.