İlköğretim Ders Kitaplarının Söz Varlığı Bakımından İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim sürecinde zorunlu dersler kapsamında öğrenciler tarafından kullanılan ders kitaplarındaki söz varlığı ile ilgili bir durum analizi ortaya koymaktır. Nitel araştırma yönteminde durum çalışması deseninde yürütülen araştırma, 2018-2019 eğitim öğretim yılı örnekleminde 48 ders kitabı üzerinden gerçekleştirilmiş; doküman incelemesi yoluyla toplanan veriler, içerik analizleri ile değerlendirilmiştir. Ders kitaplarından elde edilen 1.058.434 biçimbirimsel (ham) söz varlığı, anlambirimsel olarak incelenmiş ve araştırmanın amacına uygun olarak literatürde daha önceden belirlenen ölçütler doğrultusunda işlenmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin zorunlu dersler kapsamında işlenen ders kitaplarında toplam olarak 33.021’İ birbirinden farklı olmak üzere 949.355 söz varlığı unsuruyla karşılaştığı tespit edilmiştir. Bu unsurlardan 864.345’i (20.798 çeşit) temel söz varlığı, 170’i (113 çeşit) atasözü, 16.252’si (2.247 çeşit) deyim, 2.793’ü (636 çeşit) ikileme, 968’i (197 çeşit) kalıp söz, 43.792’si (6.110 çeşit) özel isim, 20.623’ü (2.733 çeşit) sayısal ifade, 412’si (187 çeşit) yabancı dillere ait söz varlığı unsuru olarak belirlenmiştir. Ders kitaplarında yalnızca bir kez kullanılmış olan 11.891 söz varlığı unsuru, ders kitaplarında geçen söz varlığı toplamının yaklaşık olarak %1,25’ini; birden çok tekrar eden 21.129 söz varlığı unsuru (toplamda 937.464 sıklık) ise ders kitaplarında geçen söz varlığı toplamının %98,75’ini oluşturmuştur. Ders kitaplarında en sık geçen ilk 2.002 söz varlığı unsuru ise çalışma ekinde paylaşılmıştır.