Literatura lęku, literatura nadziei – przemiany wybranych kategorii katastrofizmu i postapokaliptyki na przełomie wieku XX i XXI

Abstract

<p>Głównym celem rozprawy jest wskazanie ewolucji i zróżnicowania strategii narracyjnej w obrębie fantastyki naukowej, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości, którą można zakwalifikować jako cosy catastrophe, speculative fiction, dystopia postapokaliptyczna czy ekotopia, wraz z przykładami literackimi i filmowymi. Motywy katastrofy, końca i apokalipsy stanowią główne punkty konstrukcyjne niniejszej analizy i kierują uwagę na ich wykorzystanie w literaturze fantastycznej, szczególnie z końca wieku XX i początku wieku XXI. W celu zobrazowania przemian, jakim ulegają owe motywy, przywołano pojęcia takie jak: fantastyka, fantastyka postapokaliptyczna, katastrofizm, cosy catastrophe, speculative fiction. Odmiany te przedstawiono wraz z przykładami dzieł przynależących do fantastyki naukowej. Wykorzystano narzędzia oferowane przez hermeneutykę oraz intuicjonizm. Po analizie i interpretacji zgromadzonego materiału zauważono, iż konwencje charakterystyczne dla „gatunków zmąconych” z przełomu wieku XX i XXI są podobne pod względem konstrukcji fabuły do aktualnych dyskursów prowadzonych w obszarze nowej humanistyki, humanistyki afirmatywnej czy humanistyki zaangażowanej w kwestie podstawowe dla całej dziedziny, takie jak zdefiniowanie pojęć: człowiek, życie, człowieczeństwo, nie-człowiek. Konwencje katastroficzna i postapokaliptyczna, które bazują na perspektywie stworzenia rzeczywistości odmiennej od tej sprzed katastrofy, uruchamiają obszary wiedzy z dziedziny antropologii kultury, socjologii czy psychologii w celu interpretacji tematów istotnych dla paradygmatów nowej humanistyki końca XX i początków XXI wieku. Zarysowują pejzaż intelektualny i emocjonalny czasu przełomu.</></p>