I. BALKAN SAVAŞI’NDAN SONRA BALKAN DEVLETLERİNİN “MADDİ TALEPLERİ”

Abstract

Listen

Translate article

Osmanlı Devleti’nin “Düvel-i Muazzama” olarak adlandırdığı Büyük Güçler, I. Balkan Savaşı’ndan sonra Osmanlı kamu borçları ve iktisadi imtiyazlarının Balkan devletlerine devredilmesi için Paris’te Balkan İşleri Mali Komisyonu’nu kurmuşlardır. Osmanlı’nın en büyük alacaklısı konumunda olan Fransa, komisyonun en etkili devleti ve mihmandarı olmuştur. Büyük Güçlerin isteğiyle Osmanlı borcu ve imtiyazlarına halef olmayı kabul eden Balkan devletleri, karşı bir hamle yaparak Osmanlı Devleti’nden tazminat talep etmişlerdir. Büyük Güçler, Balkan devletlerinin tazminat talebine sıcak bakmasalar da konunun Balkan İşleri Mali Komisyonu’nda görüşülmesini onay vermişlerdir. Balkan devletlerinin maddi taleplerini incelenmek amacıyla Balkan İşleri Mali Komisyonu bünyesinde Muhariplerin Mali Talepleri Komitesi kurulmuştur. Komite, tazminat iddialarını karara bağlamaktan ziyade inceleme yapmakla ile görevlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, komite görüşme tutanakları temelinde muhariplerin tazminat taleplerinin nicelik olarak incelenmesi, dönemin uluslararası hukuk normlarına uygunluğu, Osmanlı Devleti ve Büyük Güçlerin maddi taleplere karşı tutumu gibi konuların değerlendirilmesidir. Bu doğrultuda komite görüşme tutanakları, arşiv belgeleri ve komite ile yakından ilgilenen Fransız matbuatı kronolojik olarak analiz edilmiştir. Buna göre Balkan devletleri, savaş nedeniyle 2,5 milyar frank civarında maddi kayba uğradıklarını iddia etmişlerdir. Uluslararası anlaşma ve uygulamalardan örnekler veren Balkan devletleri, mezkûr kayıpların Osmanlı Devleti tarafından tazmin edilmesini istemişlerdir. Balkan devletlerinin tazminat talebindeki asıl amaç, ödenmesi istenen Osmanlı borcunun ikame edilmesidir. Balkan tezlerine karşın Osmanlı Devleti, hukuki normlara uygun savunmalar yapmıştır. Rusya, komite görüşmelerinde Balkan devletlerini desteklerken Fransa ve Almanya başta olmak üzere diğer Büyük Güçler, iktisadi çıkarları gereği Osmanlı Devleti’ni desteklemişlerdir. Dönemin siyasal iklimi ve Büyük Güçlerin desteği sonucunda komitede, Osmanlı Devleti aleyhinde bir karar alınmamıştır.