Çevre Söylemi Açısından Uygunsuz Gerçek ve Darwin’in Kâbusu Filmleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Abstract

Çevre belgesel filmleri, yaklaşık yarım asırdır çevre düşüncesinin ifade biçimlerinden biridir. Bu filmler, çevre sorunlarına dikkat çekmede ortak bir amaca hizmet etseler de, farklı çevre söylemlerinin birer ifadesi olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Bu çalışma, işte bu söylemleri ve aralarındaki farklılıkları anlamayı amaçlamaktadır. Literatürde benzer çalışmalar olsa da, bu çalışmalar, daha çok filmlerdeki söylemlerin ayrı ayrı analizlerini içermektedir. Bu nedenle, çevre söylemlerinin iki film örneği üzerinden karşılaştırmalı olarak ele alınarak, aralarındaki söylem farklılığının ortaya konulması, çalışmayı özgün ve önemli kılmaktadır. Çalışmada Uygunsuz Gerçek ve Darwin’in Kâbusu belgesel filmlerinin örnek olarak seçilme nedeni, her ikisinin beğenilen, ancak farklı özellikleri olan önemli filmler olmasıdır. Filmlerdeki söylemler, kuramsal açıdan Dryzek’in reformist ve radikal çevre söylemleri sınıflandırması temelinde analiz edilmiştir. Çalışmada, Van Dijk’ın eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu çerçevede filmler; argümanlaştırma, retorik figürler, sözel tarz, öykü anlatma, olumsuz davranışlara yapısal vurgu ve güvenilir kaynaklardan, tanıklardan ya da uzmanlardan alıntı yapmak olmak üzere altı kategoride analiz edilmiştir.