Et-Tayyib Sâlih’in “Mevsimu’l-Hicre İle’ş-Şemâl” Adlı Romanının Tahlili

Abstract

et-Tayyib Sâlih, 20. Yüzyılın en önemli Sudanlı yazarlarından birisidir. En meşhur eseri olan Mevsimu'l-Hicre ile'ş-Şemâl’i, 1966 senesindeyayımlamış ve eser ilk kez Hivâr adlı Beyrut dergisinde neşredilmiştir. Genel anlamda romanın ana odak noktası, İngiliz sömürgeciliğinin ve Avrupa modernitesinin kırsal Afrika toplumlarına, özellikle Sudan kültür ve kimliğine olan etkisidir. Eser, modern Sudan’daki çatışmaları yansıtmakta, Avrupa sömürgeciliğinin acımasız tarihini dile getirerek çağdaş Sudan toplumunun realitesini ortaya koymaktadır. Mevsimu'l-Hicre ile'ş-Şemâl, yurtdışında eğitim aldıktan sonra ülkesine dönen, “dünya görmüş” Afrikalı bir adamın, adı açıklanmayan bir anlatıcı tarafından, belirsiz bir dinleyiciye nakledilen hikâyesidir. 1950’lerde anlatıcı, Nil Nehri üzerindeki Ved Hâmid adlı köyüne, ‘pek tanınmayan bir İngiliz şairin hayatı’ üzerine yazdığı doktora tezinden sonra tekrar döner. Romanın başkişisi olan Mustafa Said, İngiliz sömürgeciliğinin ortaya çıkarttığı bir çocuk, sömürgeci eğitimin bir mahsulü, aynı zamanda döneminin canavarlaşan bir mamulüdür. Mevsimu'l-Hicre ile'ş-Şemâl, Doğu-Batı karşılaşmalarına odaklanan, sömürgecilik sonrası anlatıların gelişiminde önemli bir dönüm noktası kabul edilmiştir. Arap Edebiyatı Akademisi, eseri 20. yüzyılın en iyi Arapça romanları arasında saymıştır.