Translate 
Abstract
Bir tabanla dilbilgiselliğini yitirerek aşamalı olarak kalıplaşan ekler, dilbilgiselden sözlüksel işleve doğru evrilen tek yönlü bir süreç izler. Bu çalışmada eklerin sözlükselleşme gücü ve hızının yalnızca çekim ve türetim başlıkları altında ele alınmasının çözümleme açısından yetersiz olduğu görülmüş, işlevsel yüklerine göre ekler çekim, çekimsi, türetimsi, türetim ve üst-türetim biçiminde adlandırılmış ve dilbilgiselden sözlüksele doğru hiyerarşik olarak çekim > çekimsi > türetimsi > türetim > üst-türetim biçiminde sıralanmıştır. Ekler sözlüksel işleve büründükçe tabana yanaşır ve dilbilgisel işlev taşıyan eklerden önce dizimlenir. Ne var ki sözlükselleşme ile kendini gösteren kalıplaşma, bilinenin aksine yalnızca çekim eklerini değil, türetim eklerini de içine alan bir süreçtir. Türetim eklerindeki kalıplaşma hâlihazırda var olan sözlüksel işlevin daha ileri bir düzeye taşınması yoluyla gerçekleşir. Bu çalışma kapsamında yüksek sözlüksel işlevli türetim eklerine üst-türetim eki adı verilmiştir. Eklerin saydamlıklarını yitirerek tabanda kalıplaşması, dillerin yeni sözcük oluşturma stratejilerinden biridir. Bu tür tabanlar zihinsel sözlükçede yeni bir kavrama gönderimde bulunduğundan artık bir sözlükbirim olarak kabul edilirler. Türkçedeki kalıplaşma örnekleri üzerinden yapılan çözümleme ve bulgular Canlılık Hiyerarşisi, kullanım sıklığı, işlemleme kolaylığı, eksiltme, toplumsal onam ve örneksemenin ek kalıplaşmasını tetikleyen başlıca nedenler olduğunu ortaya koymuştur.
Published Version
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
