DİVAN-I LUGATİ’T-TÜRK’TEKİ MUSKAYA AİT BEYANLAR

Abstract

Tumar, Arapça “cilt, kâğıt rulo, dik asma yazı” anlamına gelir. Türkiye Türkçesinde muska olarak ifade edilen tumar, bizim bakış açımıza göre insanları kötü ruhlardan, nazar ve dedikodulardan koruyan, insanlara sağlık, güvenlik, şans, inanç, başarı sağlayan bir takıdır. Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lugati’t- Türk’te Uygurların muskaya inandığını, onları nazardan korumak için muskayı yanından ayırmadıklarını ve muskaya bitik adını verdiklerini ifade eder. Uygurlar, en eski dönemdeki geleneksel Türk dini ve Şamanizm inancından günümüze kadar muska takma geleneğini devam ettirmektedir. Malumdur ki Doğu Türkistan kültürünü inşa eden ve zenginleştiren Uygurlar, asırlardır doğa ile barışçıl bir şekilde yaşam sürmüşler ve kendilerini geliştirmişlerdir. Böylelikle doğa ve yaşama bakış açılarına bağlı olarak gelişen inanç sistemi, basitlikten çeşitliliğe doğru bir kültür çizgisi ortaya koymuştur. Diğer toplumlarda olduğu gibi Uygurlar da doğa ve gök olaylarına karşı korku, şaşırma, merak etme ve onlara inanma gibi düşünceleri yüzyıllardır kültürel yapıları içinde korudular. Doğa kültü, atalar kültü, totem gibi bu tür ilkel inançlardan kaynaklı olayları, gizemli bir şekle getirerek kendi isteklerini doğadaki bazı somut nesnelere bağlı olarak gördüler. Bu tür çok katmanlı ilkel bakışların günümüzdeki ifade etme şekillerinde biri de tumar (muska)dır