BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİV BELGELERİ BAĞLAMINDA HAMAM VE KADIN OLGUSU ÜZERİNE

Abstract

Osmanlı Arşiv belgeleri dâhilinde ele alınan bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde sosyal hayatın kadın üzerindeki etkisine dikkat çekilmiş ve hamam üzerinden kadın değerlendirilmesi yapılmıştır. Sosyal hayatta önemli bir aktivite aracı olarak görülen hamam; temizliğin yanı sıra sosyalleşme alanı olarak da kabul görmüştür. Bu öneminden dolayı kadınların uğrak yerlerinden biri olmuştur. İncelenen belgeler çerçevesinde kadınların sosyalleşmek amacı ile gittiği hamamların, aslında kadınları sosyalleşmekten uzaklaştırdığı hatta çeşitli zorluklara sebebiyet verdiği tespit edilmiştir. Özellikle hamamların bulunduğu güzergâhlar, kadınların hamama giriş-çıkışlarında kaçırılma, darp, sözlü ve fiziksel taciz gibi çeşitli problemlere maruz kalmalarına sebep olmuştur. Osmanlı Devleti kadın ve mahremiyete verdiği değer nedeniyle, bu problemlere yönelik sert önlemler almış; sürgün, hapis ve kürek cezası adı altında çeşitli yaptırımlar uygulamıştır. Hamamların yapılacağı yerler özenle seçilmiş; kahve, meyhane ve ücra yerlere, hamamlar yapılmamış hatta bu tür alanlara yakın olan hamamlar taşınmış veya bu hamamlar kapatılmıştır. Hamamlar, daha güvenli daha kontrollü ve mahremiyete uygun şekilde inşa edilmeye çalışılmıştır. Bu uygulamalar sonucu problemler azalmış ancak tam anlamıyla sonuç alınamamıştır. Bu araştırmada, Osmanlı Devleti’nin kadın ve mahremiyete verdiği önem dikkate alınmış hamamların sosyal hayat üzerindeki etkileri özellikle kadınlar perspektifinden bakılarak incelenmiştir. Sosyal alanlar olarak tercih edilen hamamlar, kadınların uğrak yerleri olmuştur. Ancak incelenen belgeler sonucunda hamamların, toplumda özellikle de kadınlar üzerinde olumsuz bir etkiye sebep olduğu görülmektedir. Yürütülen çalışma, Osmanlı’da sosyal hayatı kapsayacak şekilde ele alınmıştır. İzlenilen yol, literatür ve arşiv belgelerinin incelenmesi sonucu çalışma oluşturulmuştur. Konu ile ilgili belgeler Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden temin edilmiş ve çevirisi yapılmıştır. Araştırma eserler ile konu desteklenmiş ve çalışmaya şekil verilmiştir. Çalışma oluşturulurken konu ile ilgili gerekli kaynaklar toplanmış, benzer çalışma olup olmadığı incelenmiş, ancak konuya birebir benzer çalışma örneğine rastlanılmamıştır. Bu durum neticesinde çalışmanın özgünlüğü ortaya çıkmıştır.