Annie Ernaux'nun Les Années (Yıllar) Adlı Eserinde Toplum, Bellek ve Yazın

Abstract

Annie Ernaux'nun Les Années (Yıllar) adlı eseri yayımlandığı 2008 yılında Fransız yayın dünyasında büyük bir beğeniyle karşılandı ve bu kitap konusunda, her ne kadar klâsik anlamda bir roman olarak sınıflandırılmasa da, “roman total” (tam/bütünleyici roman) nitelemesi yapıldı. Annie Ernaux kanserle mücadele ederken yazdığı, yaşamının son otuz yılı süresince arayışına çıktığı yazma biçimini sonunda yakalayabilmiş; kendi yaşamından yola çıkarak savaş sonrası Fransız toplumu ve kültürüne ilişkin her türden olayı kayıt altına aldığı bu kitabını, bildiği ve tanık olduğu her şeyi ölmeden geride kalanlara iletme kaygısıyla yazmış gibi görünüyor. Kişisel konuları ele aldığı yazılarının arka planında bile hep toplumsal yaşam ve toplumsal yaşamı oluşturan kültürel, siyasi, tarihsel olaylara yer veren Annie Ernaux, bu kitabını tam anlamıyla bir “toplumsal bellek” yazını olarak kurgulamıştır; çünkü bireysel kimliğinin oluşumunda toplumsal olayları nasıl yorumlayıp, nasıl anımsadığımızın ne denli önemli olduğunun ayrımındadır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısından başlayarak insan psikolojisinin toplumsal bellekle yakından ilişkili olduğunu düşünen düşünürler artmış, bunun yansımalarına yazarlar eserlerinde yer vermeye başlamışlardır. Bir beceri olarak toplumsal bellek kimi kılgıları canlı tutmaya çalışırken, modern yaşamın bunu sekteye uğrattığı tartışma götürmez bir gerçektir. Bu bağlamda Annie Ernaux, 1940'lı yıllardan başlayarak 2008 yılına gelinceye değin Fransız toplumunun değişik kesimlerinin yaşantılarını kayda almış ve yazar olarak bir etnolog gibi çalışarak, yazınını bireysel yaşanmışlıktan toplumsal bellek boyutuna taşıyabilmiştir. Makalemizde yazarın kaybolmaya yüz tutmuş tüm kültürel ve toplumsal imgeleri ele aldığı ve modern yaşamın unutturma çabalarıyla başa çıkmaya çalıştığı “müze kitabı” bellek yazını çerçevesinde irdelenmeye çalışılacaktır.